Vern mot smittsame sjukdomar

I mai 2022 blei det oppdaga eit utbrot av apekoppar i Europa. Apekoppar er frå tidlegare kjent for å smitte frå dyr til menneske i deler av Afrika. Apekoppar er orsaka av eit virus som er i slekt med koppar (som er utrydda hos menneske), og smittar ved tett kontakt med utslett, kroppsvæsker og dråper.

Det har vore få tilfelle i Noreg, og hovudsakleg hos menn. Ved eit påvist tilfelle vil nærkontaktar bli kontakta av helsevesenet. Spesialisthelsetenesta har ansvar for smittesporing og vaksinasjon av nærkontaktar.

Les meir om apekoppar

Vaksinasjon mot apekoppar (Mpox)

Vaksine mot koppar gir eit visst vern. Tilbod om førebyggande vaksine gjelder menn som har sex med menn og transpersonar med sjølvrapportert risikoåtferd. Risikoåtferd er t.d. hyppig bytte av partner, tilfeldig sex, gruppesex og chemsex. 

Vaksinasjon mot apekopper blir ikkje utført i Bømlo kommune.

Dei som er i målgruppa og ønskjer vaksine kan ta kontakt med:

Haugesund revmatismesykehus (vaksinering mot Mpox) - Tinging av time på 52 80 50 00

eller

Bergen kommune (oppfølging av Mpox) - Tinging av time på 55 56 58 80 

Gonore er ein svært smittsam kjønnssjukdom. Den seinare tida har det vore ei kraftig auke i tilfelle i heile landet. No er det flest kvinner i 20-åra som blir smitta. Nasjonale helsemynde fryktar at sjukdommen kan breie om seg i ungdomsmiljø der ein ofte skiftar partnar, og det er lite bruk av kondom. 

Gonore er svært smittsamt - bruk kondom! FHI

Berre om lag halvparten av kvinner som blir smitta får symptom, og kan difor smitte vidare om dei ikkje er kjent med at dei er smitta. Gonore kan gi alvorlege infeksjonar hos begge kjønn. Bakterien har ei høg evne til å bli motstandsdyktig mot antibiotika, og det er ei reell fare for at man i framtida ikkje vil ha effektiv behandling dersom smitten breier om seg. Bruk av kondom gir vern mot smitte.

Gonore er definert som ein ålmennfarleg smittsam sjukdom. Ved kjent eller mistenkt smitte er undersøking og behandling gratis. 

Helsestasjon for ungdom gir tilbod om testing og deler ut gratis kondom, i tillegg til anna helsetilbod for unge opp til 25 år. Dei har ope kvar onsdag frå kl 16.00-18.00.

Les meir på helsenorge.no

Faren for å bli smitta av legionellabakterier er liten. Du kan sjølv gjera enkle tiltak for å redusera faren ytterlegare.

Legionella er ein bakterie som lever i fuktige miljø i naturen. Bakterien trivst best i vatn mellom 20 og 50 grader, og døyr om vatnet er varmare enn 70 grader. I kaldt vatn vil bakterien ikkje trivast. Talet på legionella-bakteriar kan derimot auke kraftig inne i vassrøyr og i andre fuktige innretningar når tempera-turen i vatnet er mellom 20 og 50 grader, og det står stille eller renn sakte.

Sjukdom grunna Legionella-bakteriar er svært sjeldan. Bakteriane kan i visse høve gi alvorleg lungesjukdom (legionærsjukdom) dersom ein pustar inn små vassdropar (aerosoler) som inneheld bakteriar. Eldre, røykarar og menneske med nedsett immunforsvar på grunn av sjukdom er i særleg risiko for å bli sjuke. Dusjen heime er truleg den mest vanlege smittekjelda for legionærsjukdom i Norge. Andre innretningar som dannar aerosolar kan òg vere smittekjelder (t.d. sprutflasker for å vatne blomar og luftfuktarar). Legionella smitter ikkje mellom menneske. 

Tiltak som førebyggjer legionella: 

• Varmtvasstanken bør halde ein temperatur på 70 gr. Det må vegast opp mot risikoen for brannskadar, særleg dersom det er reine varmtvasskranar i huset, og ikkje termostatstyrte blandebatteri (i så fall bør ein bytte dei ut). Dersom varmtvasstanken har vore skrudd av i kortare eller lengre tid må vatnet ikkje nyttast til dusj før vatnet i tanken har nådd 70 gr. 
• Dersom det lar seg gjennomføre utan risiko for å bli skålda, bør ein skylje gjennom dusjen med varmt vatn regelmessig, t.d. ein gong i veka. 
• Dersom dusjen ikkje har vore nytta på meir enn ei veke, bør den spylast igjennom med varmt vatn i minst 2 minutt. Skru termostaten på maks varme og hald dusjhovudet nær avløpet. Ved mistanke om auka risiko, t.d. etter lengre pause i bruk, kan ein spyla vatnet ut under vassoverflata i ei bøtte med vatn, for å sikre at innanding av bakteriar ikkje kan skje. Hugs å stille termostaten til passe varme etter spyling, før dusjen blir teke i bruk. 
• Ved lengre fråvær frå huset, eller dersom dusjen ikkje skal nyttast av andre grunner, kan ein skru av dusjhovud og slange, reingjere og lagre tørt. Legionella veks berre i fuktig miljø. 
• Dersom dusjen har stått ubrukt meir enn 2 veker bør ein gjere følgjande: Dusjslangar og –hovud demonterast og desinfiserast med hushaldningsklor. To korkar til 10 liter vatn er tilstrekkeleg styrke. Heile dusjslangen og hovudet skal vere fylt med denne blandinga. La det stå i 30 minutt. Spyl godt gjennom for å få ut klorrestar og løyst slam, før utstyret blir montert og teke i bruk på nytt. Dusjflaskar for planter kan desinfiserast på same måten. 

Du finn meir informasjon om legionella på nettsida til Folkehelseinstituttet 
 

Det finst fleire typar lus, men hovudlus er den vanlegaste.

Smitte med hovudlus skjer ved at lus kryp frå eit hovud til eit anna. Både vaksne og barn kan få hovudlus, men oftast ser ein smitteutbrot i skular og barnehagar, særleg om hausten etter at folk har vore på ferie. Det er difor viktig å sjekke barna regelmessig, og særleg etter skuleferiar, slik at ein unngår vidare smitte og kan sette i verk behandling raskt. Kløe er eit vanleg symptom, men kan kome etter lang tid med lus i håret. Vanleg hårvask fjernar ikkje lusa, og det er eit aukande problem at lus blir meir motstandsdyktige mot lusemiddel.

Les meir om lus og behandling i smittevernplanen vedlegg 9.4
 

Omgangssjuke skuldast virus som gjev infeksjon i mage-tarmsystemet med symptom som oppkast og diare, og eventuelt feber og påverka allmenntilstand.

Som det folkelege namnet antydar, er det «noko som går», og det kjem oftast i større utbrot, gjerne vinterstid. Både barn og vaksne blir ramma. Utbrota skuldast ofte Norovirus eller liknande virus, og det skal lite virusmengde til for å bli smitta. Viruset smittar både ved direkte og indirekte kontakt, t.d. via dørhandtak, vasskranar o.l. God handhygiene med handvask og god avstand til sjuke er viktig for  førebygge smitte. Handsprit er mindre effektivt ved norovirus.

Les meir om tilrådingar i smittevernplanen vedlegg 9.1.
 

Skabb er ein hudsjukdom som skuldast ein skabbmidd, som graver gangar i huda og legg egg.

Skabb smittar ved nær kontakt, men kan og smitte ved indirekte kontakt, t.d. via sengetøy. Førekomsten av skabb har auka dei siste åra, og behandlinga har blitt meir krevjande. Skabb forsvinn ikkje av seg sjølv, og det er viktig at behandlinga blir grundig og nøyaktig gjennomført.

Les meir i smittevernplanen vedlegg 9.5 

Sjå førebyggjande tiltak mot matforgifting i smittevernplanen vedlegg 4.1

Sjå råd om smittevern ved utanlandsreise i smittevernplanen vedlegg 1.7

Ta reisevaksinasjon på helsestasjonen

Det finst mange typar skadedyr som du ikkje ønskjer å få i hus.

Har skadedyr først fått etablere seg i heimen, treng ein profesjonell hjelp for å få dei bort. Men det er mykje ein kan gjere for å førebygge.

Sjå råd om korleis du kan halde skadedyra unna i smittevernplanen vedlegg 8.8